Czas przeszły dokonany
Perfekt
Najcześciej wykorzystywany z czasów przeszłych, który przede wszystkich używamy w dialogach, rozmowach i korespondencji, szczególnie w formie ustnej. Stosuje się go również w prasie i książkach, ale w tym przypadku bardzo często korzysta się z czasu przeszłego Präteritum.
Przykładowe zdania w czasie Perfekt
Am Samstag habe ich bei mir eine Party gemacht.
- Translation
- W sobotę zrobiłem u siebie imprezę.
Wir haben Ihre E-Mail erhalten.
- Translation
- Otrzymaliśmy Pana/Pani E-Mail.
Ich bin gestern nach Berlin gefahren.
- Translation
- Wczoraj pojechałem do Berlina.
Drei Menschen sind in einem Unfall in Ostdeutschland gestorben.
- Translation
- Trzech ludzi zginęło w wypadku we wschodnich Niemczech.
Die Polizei hat den Mörder gefunden.
- Translation
- Policja znalazła mordercę.
Budowa zdania w czasie przeszłym Perfekt
Subjekt + haben/sein + Partizip II
Podmiot (Subjekt) to wykonawca czynności, czasownik posiłkowy haben/sein (w odpowiedniej osobie), Partizip II (dla czasowników regularnych: ge- + temat czasownika + -t, dla czasowników nieregularnych formy Partizip II trzeba się nauczyć i zapamiętać). Z kolei dla czasowników rozdzielnie złożonych przedrostek ge- wstawiamy za przedrostkiem czasownika rozdzielnie złożonego np. ein|kaufen 👉 eingekauft (robić zakupy).
Wir haben großen Fortschritt gemacht.
- Translation
- Zrobiliśmy duże postępy.
- Explanation
- wir + machen 👉 wir + haben + ge- + mach + -t 👉 wir haben gemacht
Sie ist geschäftlich nach China gereist.
- Translation
- Ona pojechała (lub udała się) do Chin służbowo.
- Explanation
- sie + reisen 👉 sie + sein + ge- + reis + -t 👉 sie ist gereist
| Person |
haben + machen (Partizip II) |
sein + reisen (Partizip II) |
| ich |
habe gemacht |
bin gereist |
| du |
hast gemacht |
bist gereist |
| er/sie/es |
hat gemacht |
ist gereist |
| wir |
haben gemacht |
sind gereist |
| ihr |
habt gemacht |
seid gereist |
| sie/Sie |
haben gemacht |
sind gereist |
Zastosowania czasu Perfekt
Czasowniki, które wykorzystują haben jako czasownik posiłkowy
Czasowniki przechodnie (czyli te, które mają stronę czynną i stronę bierną), które występują z dopełnieniem w bierniku (Akkusativobjekt)
Er hat sein Zimmer geputzt.
- Translation
- On sprzątnął swój pokój.
- Explanation
- das Zimmer 👉 Akkusativobjekt; Passiv: Sein Zimmer ist [von ihm] geputzt worden. (strona bierna: Jego pokój został [przez niego] sprzątnięty.)
Ich habe das Fahrrad in den Keller gestellt.
- Translation
- Wprowadziłem rower do piwnicy.
- Explanation
- das Fahrrad 👉 Akkusativobjekt; Passiv: Das Fahrad ist [von mir] in den Keller gestellt worden. (strona bierna: Rower został [przeze mnie] wprowadzony do piwnicy.)
Czasowniki nieprzechodnie (czyli te, które nie mają strony biernej), w których nie występuje zmiana stanu lub miejsca/położenia
Sie hat begonnen.
- Explanation
- Brak strony biernej.
Wir haben geschlafen.
- Explanation
- Brak strony biernej.
Czasowniki bezosobowe
Tyczy się to w szczególności wszystkich czasowników określających opady atmosferyczne.
Es hat an Medikamenten gemangelt.
- Translation
- Zabrakło/Brakowało leków.
Czasowniki zwrotne i wzajemne
Ich habe mich verlaufen.
- Translation
- Zgubiłem się.
Wir haben uns geliebt.
- Translation
- Kochaliśmy się.
Czasowniki modalne
Ich habe ... gesollt / gewollt / gedurft / gemusst / gekonnt / gemocht.
- Translation
- powinienem był / chciałem / nie wolno mi było / musiałem / mogłem / lubiłem
Inne czasowniki
Inne czasowniki, które mogą nie wpadać w żadną z powyższych kategorii (Większość czasowników w języku niemieckim wykorzystuje haben jako czasownik posiłkowy).
Ich habe meiner Mutter geholfen.
- Translation
- Pomogłem (mojej) Mamie
- Explanation
- meiner Mutter 👉 Dativobjekt
Czasowniki, które wykorzystują sein jako czasownik posiłkowy
Czasowniki nieprzechodnie (czyli te, które nie mają strony biernej), w których występuje zmiana miejsca/położenia
Der Zug ist schon abgefahren.
- Translation
- Pociąg już odjechał.
Wir sind heute durch den Wald gelaufen.
- Translation
- Przebiegliśmy dzisiaj przez las.
Czasowniki nieprzechodnie, w których występuje zmiana stanu
Er ist erkranken.
- Translation
- On zachorował.
Der See ist gefroren.
- Translation
- Jezioro zamarzło.
Czasowniki bleiben, sein, werden
Sie ist gestern zu Hause geblieben.
- Translation
- Ona została wczoraj w domu.
Das ist eine gute Wahl gewesen.
- Translation
- To był dobry wybór.
Ich bin heute Vater geworden.
- Translation
- Zostałem dzisiaj ojcem.
Niektóre czasowniki pochodne od czasowników wykorzystujących sein
Wiele czasowników nieprzechodnich, w których nie występuje ani zmiana miejsca/położenia, ani zmiana stanu, ale wywodzą się one od czasowników, które wykorzystują sein jako czasownik posiłkowy
Er ist das Risko eingegangen.
- Translation
- On podjął ryzyko.
- Explanation
- Czasownik ein|gehen (podejmować/pójść na coś) nie wyraża ani zmiany stanu, ani zmiany położenia, ale wywodzi się od czasownika gehen, który wykorzystuje sein jako czasownik posiłkowy.
Ich bin davon ausgegangen, dass die Firma dieses Problem bald lösen würde.
- Translation
- Wyszedłem z założenia, że firma rozwiąże wkrótce ten problem.
- Explanation
- Czasownik davon aus|gehen [.., dass] (wychodzić z założenia [.., że]) nie wyraża ani zmiany położenia, ani zmiany stanu, ale wywodzi się od czasownika gehen, który wykorzystuje sein jako czasownik posiłkowy.
Exceptions
Eine junge Frau hat Selbstmord begangen.
- Translation
- Młoda kobieta popełniła samobójstwo.
Wyjątki i przypadki specjalne
Czasowniki stehen, sitzen i liegen
Powyżej wymienione czasowniki generalnie korzystają z czasownika posiłkowego haben, ale w następujących regionach: południowe Niemcy (DE Süd), Austria (AT) i Szwajcaria (CH) stostuje się sein.
Ich habe auf dem Sessel gesessen. (DE Süd, CH, AT: Ich bin auf dem Sessel gessesen.)
- Translation
- Siedziałem na fotelu.
Er hat auf dem Bett gelegen. (DE Süd, CH, AT: Er ist auf dem Bett gelegen.)
- Translation
- On leżał na łóżku.
Der Stuhl hat auf dem Boden gestanden. (DE Süd, CH, AT: Der Stuhl ist auf dem Boden gestanden.)
- Translation
- Krzesło stało na podłodze.
Czasownik tanzen
Czasownik tanzen wykorzystuje haben jako czasownik posiłkowy chyba, że pozostała część zdania wskazuje na zmianę miejsca/położenia.
Ich habe Breakdance getanzt.
- Translation
- Tańczyłem Breakdance.
- Explanation
- Tańczenie jest tutaj wyrażone raczej jako zajęcie/hobby, a nie jako czynność ze zmianą miejsca/położenia.
Wir haben bis spät in die Nacht getanzt.
- Translation
- Tańczyliśmy do późna w nocy.
- Explanation
- Tańczenie jest tutaj wyrażone jako czynność bez zmiany miejsca/położenia.
Er ist mit seiner Partnerin durch den Saal getanzt.
- Translation
- On tańczył ze swoją partnerką po sali / przez salę.
- Explanation
- Tańczenie jest tutaj wyrażone czynność ze zmianą miejsca/położenia, np. z jednego końca sali na drugi.
Czasowniki klettern, schwimmen, tauchen, joggen
Powyżej wymienione czasowniki muszą występować z sein, jeśli reszta zdania wskazuje na zmianę miejsca/położenia. W przeciwnym wypadku można też zastosować haben.
Er ist auf die Spitze geklettert. (sein) 👉 Er hat/ist drei Stunden geklettert. (haben/sein)
- Translation
- On wspiął się na szczyt. 👉 On wspinał się trzy godziny.
- Explanation
- W pierwszym zdaniu występuje zmiana położenia (na szczyt góry), więc musi zostać zastosowane sein. W drugim zdaniu można z kolei zastosować haben.
Ich bin durch den ganzen See geschwommen. (sein) 👉 Ich habe/bin zwei Stunden geschwommen. (haben/sein)
- Translation
- Przepłynąłem przez całe jezioro. 👉 Pływałem dwie godziny.
- Explanation
- W pierwszym zdaniu występuje zmiana położenia (przez jezioro), więc musi zostać zastosowane sein. W drugim zdaniu można z kolei zastosować haben.
Sie ist die Straße entlang gejoggt. (sein) 👉 Sie hat/ist gern gejoggt. (haben/sein)
- Translation
- Ona biegła / biegała wzdłuż ulicy. 👉 Ona chętnie biegała.
- Explanation
- W pierwszym zdaniu występuje zmiana położenia (wzdłuż ulicy), więc musi zostać zastosowane sein. W drugim zdaniu można z kolei zastosować haben.
Wir sind bis zum Boden getaucht. (sein) 👉 Ich habe/sind oft/viel im Urlaub getaucht. (haben/sein)
- Translation
- Zanurkowaliśmy na dno. 👉 Często/Dużo nurkowaliśmy na urlopie.
- Explanation
- W pierwszym zdaniu występuje zmiana położenia (na dno), więc musi zostać zastosowane sein. W drugim zdaniu można z kolei zastosować haben.
Czasowniki zakończone na -iren nie otrzymują przedrostka ge-
Die Firma hat den Preis des Produktes reduziert. 👉 (gereduziert)
- Translation
- Firma obniżyła cenę produktu.
Sie haben ihre Kunden nicht respektiert. 👉 (gerespektiert)
- Translation
- Oni nie szanowali swoich klientów.
Czasowniki nierozdzielnie złożone nie otrzymują przedrostka ge-
Ich habe dich missverstanden. 👉 (gemissverstanden / missgeverstanden)
- Translation
- Źle cię zrozumiałem.
- Explanation
- Przedrostek miss- jest w tym przypadku nierozdzielny.
Er hat seine Mutter umarmt. 👉 (geumarmt / umgearmt)
- Translation
- On objął swoją mamę.
- Explanation
- Przedrostek um- jest w tym przypadku nierozdzielny.
Ich habe den Vertrag unterschrieben. 👉 (geunterschrieben / untergeschrieben)
- Translation
- Podpisałem umowę.
- Explanation
- Przedrostek unter- jest w tym przypadku nierozdzielny.
Czasowniki rozdzielnie złożone
W przypadku czasowników rozdzielnie złożonych przedrostek ge- wstawiamy między przedrostek czasownika, a czasownik np. ein|kaufen (robić zakupy) 👉 ein + ge + kauf + t 👉 eingekauft
Ich habe viele Leute zur Party eingeladen.
- Translation
- Zaprosiłem dużo osób na imprezę.
- Explanation
- ein|laden - zapraszać; czasownik nieregularny, rozdzielnie złożony