Budowa zdania

Zdania podrzędnie złożone

Nebensätze

Zdanie podrzędnie złożone to zdanie, które jest zależne od wcześniejszego zdania i bez niego traci sens. Między takimi zdaniami stawiamy przecinek, a w zdaniu podrzędnym najczęściej zmienia się szyk zdania.

Rodzaje zdań podrzędnie złożonych

Zdania dopełnieniowe

Zdanie podrzędne dopełnieniowe to takie w którym część podrzędna zdania zastępuje dopełnienie. Całe zdanie jest wówczas dopełnieniem. Odpowiada na pytania: Was/Wen/Wem/Wessen? (co/kogo/komu/czyj?)

  • Tłumaczenie
  • Chcę, żebyśmy w końcu mieli swoje własne mieszkanie.
  • Wyjaśnienie
  • Was will ich? (Co chcę?) 👉 eine eigene Wohnung (własne mieszkanie); Akkusativ
  • Tłumaczenie
  • Widziałem, kto wybił szybę.
  • Wyjaśnienie
  • Wen/Was habe ich gesehen? (Kogo/Co widziałem?) 👉 den Täter (winowajcę); Akkusativ
  • Tłumaczenie
  • Gratulujemy wszystkim, którzy ukończyli dzisiaj studia.
  • Wyjaśnienie
  • Wem gratulieren wir? (Komu gratulujemy?) 👉 allen Absolventen (wszystkim absolwentom); Dativ
  • Tłumaczenie
  • Uczeń wstydzi się, że uzyskał tak słaby wynik.
  • Wyjaśnienie
  • Wessen schämt sich der Schüler? (Czego wstydzi się uczeń?) 👉 des schlechten Ergebnisses (słabego wyniku); Genitiv
Zdania podmiotowe

Zdanie podrzędne podmiotowe to takie w którym część podrzędna zdania zastępuje podmiot. Odpowiada na pytania Wer/Was? (kto/co?)

  • Tłumaczenie
  • Cieszy mnie, że przychodzisz na moje urodziny.
  • Wyjaśnienie
  • Was freut mich? (Co mnie cieszy?) 👉 Deine Anwesenheit bei meiner Geburtstagsparty (Twoja obecność na mojej imprezie urodzinowej); Nominativ
  • Tłumaczenie
  • Ten kto znajdzie mój portfel, otrzyma nagrodę w wysokości 500€.
  • Wyjaśnienie
  • Wer bekommt eine Belohnung? (Kto otrzyma nagrodę?) 👉 der Finder meines Geldbeutels (znalazca mojego portfela); Nominativ
Zdania podrzędnie złożone względne

Zdania względne dostarczają dodatkowych informacji o osobie/rzeczy do której odnoszą się pozostałe części zdania. Zdanie względne jest zawsze oddzielone przecinkami od pozostałych części zdania.

Zdania względne z użyciem zaimka względnego

Część podrzędna zdania najczęściej zaczyna się zaimkiem (np. der Mann, der ...) lub przyimkiem wraz z zaimkiem (np. der Mann, mit dem ...). Najczęściej korzysta się z zaimków der/die/das/die, ale czasami można się też spotkać z zaimkiem względnym welch-.

  • Tłumaczenie
  • Ten czerwony samochód, który stoi na naszej ulicy, należy do Pana Müller.
  • Tłumaczenie
  • Ulrich, który ze mną studiował, pracuje teraz jako okulista.
  • Tłumaczenie
  • Herr Müller, którego żonę już znasz, przychodzi tez dzisiaj na moją imprezę urodzinową.
  • Tłumaczenie
  • (Ten) Student, któremu pomaga nauczycielka, ma problemy z czytaniem i zrozumieniem tekstu.
  • Tłumaczenie
  • (To) Zdjęcie, które właśnie widzisz, zrobiłem w Japonii.
  • Tłumaczenie
  • (Ten) Okulista, z którym studiowałem, ma na imię Ulrich.
  • Tłumaczenie
  • (Ten) Temat, na który wczoraj rozmiawialiśmy, wzbudził moje zainteresowanie.

Odmiana zaimka względnego

Maskulinum Femininum Neutrum Plural
Nominativ der/welcher die/welche das/welches die/welche
Genitiv dessen deren dessen dessen
Dativ dem/welchem der/welcher dem/welchem den/welchen
Akkusativ den/welchen die/welche das/welches die/welche
Zdania względne z użyciem zaimka względnego was (co)

Zaimek względny was może być użyty w 3 sytuacjach:

  • w odniesieniu do zaimka nieokreślonego
  • w odniesieniu do rzeczownika
  • w konstrukcji das, was ...
was odnoszące się do zaimka nieokreślonego

Zaimki nieokreślone do których może odnosić się zaimek względny was to między innymi: alles (wszystko), nichts (nic), etwas (coś), vieles (wiele/dużo), weniges (niewiele/mało)

  • Tłumaczenie
  • Wszystko, co Ci teraz powiem, musi zostać między nami.
  • Tłumaczenie
  • Wielu rzeczy, których nauczyłem się na uniwersytecie, mogę teraz wykorzystać w pracy.
  • Tłumaczenie
  • Nic, co jest tutaj mówione, nie może wyciec do prasy.
  • Tłumaczenie
  • Chcę zjeść coś, co nie zaszkodzi mojemu żołądkowi.
was odnoszące się do rzeczownika

Zaimek względny was może odnosić się do rzeczownika utworzonego od przymiotnika w stopniu najwyższym np. wichtig (ważny) 👉 das Wichtigste (najważniejsze).

  • Tłumaczenie
  • Najważniejsze, co chciałbym wam dzisiaj powiedzieć, to strategia firmy na rok 2021.
was w konstrukcji das, was ...

Zaimek względny was może się odnosić do konstrukcji das, was ... np. (das, was wichtig ist, ... 👉 was wichtig ist, ...)

  • Tłumaczenie
  • To co on zrobił jest nie do pojęcia!.
Zdania względne z użyciem zaimka względnego wer (kto)

wer może być użyte jako zaimek względny zastępujący konstrukcję Der/Derjenige/Jener, der .... Odnosi się on tylko i wyłącznie do osób oraz odmienia się przez przypadki: Nominativ: wer (kto), Genitiv: wessen (czyj), Dativ: wem (komu), Akkusativ: wen (kogo).

Zaimek wskazujący np. derjenige może również odnosić się do osób płci żeńskiej (Diejenige, die ...) lub do osób w liczbie mnogiej (Diejenigen, die ...).

  • Tłumaczenie
  • Ten, kto ukradl mój rower, zapłaci za to!
  • Wyjaśnienie
  • Kto zapłaci? (Wer wird dafür bezahlen?); Nominativ
  • Tłumaczenie
  • Ten, kto zdrowo się odżywia, jest rzadziej chory (lub rzadziej choruje).
  • Wyjaśnienie
  • Kto jest rzadziej chory? (Wer ist seltener krank?); Nominativ
Zdania względne z użyciem przysłówków

Zdanie względne może się zaczynać nie tylko zaimkiem np. (Der Mann, der ...), ale również przysłówkiem względnym np. wo, worüber, wofür, womit, was, wieso, weshalb. Przysłówek względny zazwyczaj tworzymy poprzez dodanie przedrostka wo do przysłówka np. wo + mit 👉 womit.

Jeśli przysłówek zaczyna się na samogłoskę np. auf to do przedrostka wo dodajemy jeszcze -r np. wo + -r + auf 👉 worauf. Przysłówki względne zazwyczaj odnoszą się do całego zdania (w przeciwieństwie do zaimków względnych, które zazwyczaj odnoszą się do jednej osoby/rzeczy).

  • Tłumaczenie
  • Na urodziny dostałem nowego smartfona, z czego bardzo się cieszyłem.
  • Wyjaśnienie
  • Z czego się cieszyłem? (Worüber habe ich mich gefreut?); Akkusativ
  • Tłumaczenie
  • Chciałbym mieszkać tam, gdzie nie ma turystów.
  • Wyjaśnienie
  • Gdzie chciałbym mieszkać? (Wo möchte ich wohnen?); Nominativ
  • Tłumaczenie
  • (Ten) Chirurg z powodzeniem zoperował pacjenta, za co on jest wdzięczny.
  • Wyjaśnienie
  • Za co pacjent jest wdzięczny? (Wofür ist der Patient dankbar?); Akkusativ
  • Tłumaczenie
  • Nie ma żadnego powodu, dla którego powinienem rzucić tą pracę.
  • Wyjaśnienie
  • Dlaczego powinienem rzucić tą pracę? (Warum sollte ich diesen Job kündigen?); Akkusativ
  • Tłumaczenie
  • Nie rozumiem, dlaczego on nie zaprosił mnie na jego imprezę urodzinową.
  • Wyjaśnienie
  • Dlaczego on mnie nie zaprosił? (Wieso hat er mich nicht eingeladen?); Akkusativ
Pytania zależne

Pytania zależne to zdania, w których część podrzędna mówi o tym jakie było pytanie. Czasownik zawsze stawiamy na końcu zdania podrzędnego. Jeśli odpowiedzią na pytanie jest tak/nie, wówczas zdanie podrzędne rozpoczynamy spójnikiem ob (czy).

  • Tłumaczenie
  • Kto to jest? 👉 Powiedz mi proszę, kto to jest.
  • Tłumaczenie
  • Czego będziemy się dziś uczyć? 👉 Chcielibyśmy się dowiedzieć czego będziemy się dzisiaj uczyć.
  • Tłumaczenie
  • Musisz już iść do domu? 👉 Ona pyta, czy muszę już iść do domu.
  • Tłumaczenie
  • Gdzie znajdę najbliższy bankomat? 👉 Mógłby mi Pan (lub mogłaby Pani) powiedzieć, gdzie znajdę najbliższy bankomat?
Zdania okolicznikowe

W języku niemieckim wyróżniamy kilka typów zdań okolicznikowych. Typ zdania okolicznikowego zależy od zastosowanego spójnika.

Zdania warunkowe

Zdania warunkowe to takie w których część podrzędna zdania określa pewien warunek lub warunki, które gdy są spełnione wówczas część nadrzędna zdania jest prawdziwa (lub wydarza się / ma miejsce). Najczęściej używane spójniki w zdaniach warunkowych to:

  • wenn (jeśli/gdyby)
  • falls (jeśli/w razie gdyby)
  • sofern (o ile)
  • Tłumaczenie
  • Jeśli chcesz płynnie mówić po niemiecku to musisz dużo ćwiczyć.
  • Tłumaczenie
  • Jeśli mówiłbyś płynnie po niemiecku to mógłbyś zaaplikować (lub ubiegać się) o tą posadę.
  • Tłumaczenie
  • Gdybyś mówił płynnie po niemiecku podczas rozmowy o pracę to dostałbyś tą posadę.
  • Tłumaczenie
  • W razie gdyby padało, wezmę taksówkę.
  • Tłumaczenie
  • O ile nie popełnimy teraz żadnego błędu to osiągniemy bardzo dobry wynik.
Zdania okolicznikowe sposobu

Zdania okolicznikowe sposobu to takie w których część podrzędna zdania określa sposób w jaki czynność w zdaniu nadrzędnym jest wykonywana. Najczęściej używane spójniki w zdaniach modalnych to:

  • indem (przez to, że .../robiąc coś)
  • dadurch dass (przez to, że .../robiąc coś)
  • ohne dass / ohne ... zu (bez/nie robiąc czegoś/mimo tego że ..., nie ..)
  • als ob (jakby/jak gdyby)
  • je ..., desto/umso ... (im ... tym ... )
  • anstatt dass / anstatt ... zu (zamiast ...)
  • Tłumaczenie
  • Opłacam czynsz poprzez to, że pracuję na pół etatu jako kelner. (lub Pracując na pół etatu jako kelner opłacam czynsz.)
  • Tłumaczenie
  • Jestem przyjazny środowisku poprzez to, że segreguję śmieci. (lub Segregując śmieci jestem przyjazny środowisku.)
  • Tłumaczenie
  • On wyszedł z mieszkania, nie mówiąc mi nic. (lub On wyszedł z mieszkania, bez powiedzenia czegokolwiek.)
  • Wyjaśnienie
  • W tym przypadku, gdy podmiot w zdaniu nadrzędnym i podrzędnym jest taki sam, wówczas możemy użyć konstrukcji: ohne ... zu ... np. Er hat die Wohnung verlassen, ohne mir etwas gesagt zu haben.
  • Tłumaczenie
  • Ona dostała pracę jako manager mimo tego, że nie ma dużo doświadczenia. (lub Ona dostała pracę jako manager nie mając dużo doświadczenia.)
  • Wyjaśnienie
  • W tym przypadku, gdy podmiot w zdaniu nadrzędnym i podrzędnym jest taki sam, wówczas możemy użyć konstrukcji: ohne ... zu ... np. Sie hat einen Job als Manager bekommen, ohne viel Erfahrung zu haben.
  • Tłumaczenie
  • Zrobiłem to mimo tego, że mi nie pozwoliłeś. (lub Zrobiłem to nie mając Twojego pozwolenia.)
  • Tłumaczenie
  • On jest ubrany, jakby wybierał się na wesele.
  • Tłumaczenie
  • Im więcej ćwiczysz, tym lepszy się stajesz.
  • Wyjaśnienie
  • Alternatywne zdanie w języku niemieckim o tym samym zdaczeniu to: Je mehr du übst, umso besser du wirst.
  • Tłumaczenie
  • On wydaje dużo pieniędzy, zamiast oszczędzać na własne mieszkanie.
  • Wyjaśnienie
  • W przypadku, gdy podmiot w zdaniu nadrzędnym i podrzędnym jest taki sam, wówczas możemy użyć konstrukcji: anstatt ... zu ... np. Er gibt viel Geld aus, anstatt für eine eigene Wohnung zu sparen.
Zdania przyczynowe

Zdania przyczynowe to takie w których część podrzędna zdania podaję powód lub przycznę dla czynności opisanej w zdaniu nadrzędnym. Najczęściej używane spójniki w zdaniach przyczynowych to:

  • weil (ponieważ) [szyk końcowy]
  • da (ponieważ) [szyk końcowy]
  • denn (ponieważ) [szyk prosty]
  • Tłumaczenie
  • Robię zawszę zakupy online, ponieważ jest to dla mnie bardzo komfortowe.
  • Tłumaczenie
  • Zakładam kurtkę z kapturem, ponieważ pada.
  • Tłumaczenie
  • On chce spędzić swój urlop nad morzem, ponieważ on lubi leżeć na słońcu.
Zdania celu

Zdania celu to takie w których część podrzędna zdania określa cel dla czynności opisanej w zdaniu nadrzędnym. Najczęściej używane spójniki w zdaniach celu to:

  • um ... zu ... (żeby)
  • damit (żeby) [gdy podmioty się różnią]
  • Tłumaczenie
  • Rodzice oszczędzali przez długi czas, żeby ich syn mógł studiować.
  • Tłumaczenie
  • Jadę do supermarketu, żeby kupić coś na kolację.
  • Tłumaczenie
  • Idę już do domu, żeby przygotować się do jutrzejszego lotu.
Zdania okolicznikowe skutku

Zdania okolicznikowe skutku to takie w których część podrzędna zdania określa skutki czynności opisanej w zdaniu nadrzędnym. Najczęściej używane spójniki w zdaniach skutku to:

  • dass (że ...)
  • sodass (tak, że ...)
  • Tłumaczenie
  • Ostatnio padało tak dużo, że w niektórych miastach są powodzie.
  • Tłumaczenie
  • Proszę nie mów mi, że zgubiłeś klucz.
  • Tłumaczenie
  • Ona mocno się skaleczyła, tak że musiała zostać zabrana do szpitala.
Zdania okolicznikowe przyzwalające

Zdania w których część podrzędna zdania określa pomimo czego czynność w zdaniu nadrzędnym została wykonana np. pomimo zakazu / mimo tego, że było to nie wskazane / mimo tego, że nie było to logiczne. Najczęściej używane spójniki w zdaniach przyzwalających to:

  • obwohl (chociaż ... / mimo [tego], że ...)
  • Tłumaczenie
  • On zaparkował tutaj swój samochód mimo tego, że nie można tu parkować.
  • Tłumaczenie
  • Nie mogę schudnąć, chociaż zdrowo się odżywiam.
Zdania okolicznikowe czasu

Zdania okolicznikowe czasu to takie w których część podrzędna określa ramy czasowe zdania nadrzędnego np. kiedy / odkąd / do kiedy / jak często dana czynność jest (lub była) wykonywana. Najczęściej używane spójniki w zdaniach okolicznikowe czasu to:

  • als (kiedy / gdy ...) [tylko o zdarzeniach w przeszłości mających miejsce tylko raz]
  • wenn (kiedy / gdy ...) [o teraźniejszości, przyszłości oraz o zdarzeniach w przeszłości mających miejsce więcej niż raz]
  • bevor (zanim ...)
  • bis (do / aż do ...)
  • nachdem (po tym jak ...)
  • sobald (jak tylko ...)
  • solange (dopóki ... / tak długo jak ...)
  • sooft (zawsze gdy / ilekroć ...)
  • seitdem (odkąd ...)
  • während (podczas / podczas gdy ...)
  • Tłumaczenie
  • Kiedy miałem 18 lat (to) zrobiłem prawo jazdy.
  • Wyjaśnienie
  • Mowa o przeszłości: Tylko raz w życiu jak miałem 18 lat to zrobiłem prawo jazdy, dlatego musimy użyć als (wenn).
  • Tłumaczenie
  • (Zawsze) Gdy byłem na wakacjach z rodzicami musiałem opiekować się moim młodszym bratem.
  • Wyjaśnienie
  • Mowa o przeszłości: Byłem na wakacjach z rodzicami i opiekowałem się młodszym bratem więcej niż jeden raz, więc wenn musi zostać użyte (als).
  • Tłumaczenie
  • Gdy regularnie uprawiam sport, czuję się zrelaksowany.
  • Wyjaśnienie
  • Mowa o teraźniejszości więc wenn musi zostać użyte.
  • Tłumaczenie
  • Kiedy będę chodził (lub uczęszczał) na kurs językowy w następnym miesiącu, będę miał mało czasu dla moich przyjaciół.
  • Wyjaśnienie
  • Mowa o przyszłości więc musi zostać użyte wenn.
  • Tłumaczenie
  • Zanim wyczyścisz (to) urządzenie, odłącz je od prądu.
  • Tłumaczenie
  • Muszę zostać w domu aż do przyjścia Mamy (lub dopóki nie przyjdzie Mama).
  • Wyjaśnienie
  • Zamiast zu Hause można również powiedzieć zuhause (w domu).
  • Tłumaczenie
  • Po tym jak skonczę moje studia to udam się w podróż dookoła świata.
  • Tłumaczenie
  • Jak tylko przyjdzie (moja) Mama to idę grać w piłkę nożną.
  • Tłumaczenie
  • Dopóki (lub tak długo jak) studiuję to mam zniżkę na transport publiczny.
  • Tłumaczenie
  • Zawsze gdy (lub ilekroć) mój wujek mnie odwiedza to dostaję od niego prezent.
  • Tłumaczenie
  • Odkąd mojemu bratu urodziło się dziecko to on nie ma w ogóle czasu.
  • Tłumaczenie
  • Podczas gdy ja pracuję nad moją pracą licencjacką, moi przyjaciele podróżują po Azji.