Czasowniki

Strona bierna

Passiv

Strony biernej używamy, gdy wykonawca czynności jest nieistotny, nieznany lub specjalnie nie chcemy o nim wspominać. Strona bierna skupia się na wykonywanej czynności (lub stanie) i rzeczy/osobie, której ta czynność (lub stan) dotyczy.

Przykładowe zdania z użyciem strony biernej

  • Tłumaczenie
  • Twoje zamówienie jest przetwarzane.
  • Wyjaśnienie
  • Nieistotne jest kto wykonuje czynność tylko kogo ona dotyczy (zamówienie) i jaka czynność jest wykonywana (jest przetwarzane).
  • Tłumaczenie
  • Dziesięciu demonstrantów zostało aresztowanych.
  • Wyjaśnienie
  • Nieistotne jest kto wykonuje czynność tylko kogo ona dotyczy (dziesięciu demonstrantów) i jaka czynność została wykonywana (zostali aresztowani).

Budowa i zastosowania

Budowa strony biernej
Strona bierna, gdy chodzi o wykonywaną czynność

Subjekt + werden + ... + Partizip II

Subjekt to podmiot (osoba lub rzecz, która w sposób pasywny doświadcza czynności wykonywanej), który stawiamy na początku zdania, następnie odmieniony czasownik posiłkowy werden, a na końcu zdania czasownik w formie Partizip II (imiesłów czasu przeszłego). Jeśli chcemy wspomnieć o tym kto/co wykonuje czynność (czyli dopełnienie Objekt), wówczas używamy konstrukcji: von + Dativ + osoba/rzecz lub durch + Akkusativ + rzecz.

Konstrukcji von + Dativ + osoba/rzecz używamy, gdy chcemy sprecyzować przez kogo lub co czynność jest wykonywana (najczęściej jest to osoba).

Konstrukcji durch + Akkusativ + rzecz używamy, gdy chcemy sprecyzować przez co (wodurch?) lub przy pomocy czego (mittels?) czynność jest wykonywana (najczęściej jest to rzecz).

  • Tłumaczenie
  • Thomas jest operowany.
  • Wyjaśnienie
  • Czas: Präsens, podmiot: Thomas + czasownik posiłkowy werden w odpowiedniej formie (trzecia osoba liczby pojedynczej, czas Präsens): wird + czasownik w formie Partizip II na końcu zdania: operiert.
  • Tłumaczenie
  • Thomas został zoperowany.
  • Wyjaśnienie
  • Czas: Perfekt, podmiot: Thomas + czasownik posiłkowy sein w odpowiedniej formie (trzecia osoba liczby pojedynczej, czas Perfekt): ist + czasownik w formie Partizip II: operiert + worden na końcu zdania.
  • Tłumaczenie
  • Thomas został zaatakowany przez dzika.
  • Wyjaśnienie
  • Czas: Präteritum, podmiot: Thomas + czasownik posiłkowy werden w odpowiedniej formie (trzecia osoba liczby pojedynczej, czas Präteritum): wurde + dopełnienie: von einem Wildschwein + czasownik w formie Partizip II na końcu zdania: operiert.
  • von [+Dativ] einem Wildschwein (der Wildschwein - jakiś bliżej nieokreślony dzik, dlatego ein; końcówkę -em dodajemy w przypadku Dativ)
  • W tym zdaniu wspomnieliśmy wykonawcę czynności, ponieważ stwierdziliśmy, że było to istotne dla sensu zdania. W przypadku zdania: Thomas wurde angegriffen. nie wiadomo byłoby czy został zaatakowany przez człowieka, zwierzę czy robota.
  • Tłumaczenie
  • Nasz sukces został osiągnięty przez współpracę wszystkich pracowników
  • Wyjaśnienie
  • W tym przypadku musimy zastosować konstrukcję durch + Akkusativ.
  • Czas: Präsens, podmiot: Unser Erfolg + czasownik posiłkowy werden w odpowiedniej formie (trzecia osoba liczby pojedynczej, czas Präteritum): wurde + czasownik w formie Partizip II na końcu zdania: erreicht.

Odmiana czasownika posiłkowego werden

Person Präsens Präteritum
ich werde wurde
du wirst wurdest
er/sie/es wird wurde
wir werden wurden
ihr werdet wurdet
sie/Sie werden wurden
Strona bierna, gdy chodzi o stan (czynność jest zakończona)

Subjekt + sein + ... + Partizip II

Subjekt to podmiot (osoba lub rzecz, która w sposób pasywny doświadcza czynności wykonywanej), który stawiamy na początku zdania, następnie odmieniony czasownik posiłkowy sein, a na końcu zdania czasownik w formie Partizip II (imiesłów czasu przeszłego). Jeśli chcemy wspomnieć o tym kto/co wykonuje czynność (czyli dopełnienie Objekt), wówczas używamy konstrukcji: von + Dativ + osoba/rzecz lub durch + Akkusativ + rzecz.

Konstrukcji von + Dativ + osoba/rzecz używamy, gdy chcemy sprecyzować przez kogo lub co czynność jest wykonywana (najczęściej jest to osoba).

Konstrukcji durch + Akkusativ + rzecz używamy, gdy chcemy sprecyzować przez co (wodurch?) lub przy pomocy czego (mittels?) czynność jest wykonywana (najczęściej jest to rzecz).

  • Tłumaczenie
  • Thomas jest ranny.
  • Wyjaśnienie
  • Podmiot: Thomas + czasownik posiłkowy sein w odpowiedniej formie (trzecia osoba liczby pojedynczej, czas Präsens): ist + czasownik w formie Partizip II na końcu zdania: verletzt.
  • Tłumaczenie
  • Thomas był ranny.
  • Wyjaśnienie
  • Podmiot: Thomas + czasownik posiłkowy sein w odpowiedniej formie (trzecia osoba liczby pojedynczej, czas Präteritum): war + czasownik w formie Partizip II na końcu zdania: verletzt.
  • Tłumaczenie
  • Powietrze jest zanieczyszczone przez spaliny.
  • Wyjaśnienie
  • W tym przypadku musimy zastosować konstrukcję durch + Akkusativ.
  • Podmiot: Die Luft + czasownik posiłkowy sein w odpowiedniej formie (trzecia osoba liczby pojedynczej, czas Präsens): ist + czasownik w formie Partizip II na końcu zdania: verschmutzt.

Odmiana czasownika posiłkowego sein

Person Präsens Präteritum
ich bin war
du bist warst
er/sie/es ist war
wir sein waren
ihr seid wart
sie/Sie sind waren
Porównanie strony biernej ze stroną czynną

Budowa strony biernej ze strony czynnej polega na tym, że: dopełnienie (osoba, której dotyczy lub która doświadcza czynności wykonywanej przez podmiot) staje się podmiotem (osobą lub rzeczą, która w sposób pasywny doświadcza wykonywanej czynności), a podmiot (wykonawca czynności) jest pomijany lub staje się dopełnieniem i wówczas wspominany jest przy pomocy słówka von lub słówka durch. Czasownik werden pełni rolę czasownika posiłkowego, a drugi czasownik występuje w formie Partizip II.

Zeitform Aktiv Passiv Tłumaczenie Komentarz
Präsens Ein Arzt operiert Thomas. Thomas wird (von einem Arzt) operiert. Lekarz operuje Thomasa. 👉 Thomas jest operowany (przez lekarza).
Perfekt Ein Arzt hat Thomas operiert. Thomas ist (von einem Arzt) operiert worden. Lekarz zoperował Thomasa. 👉 Thomas został zoperowany (przez lekarza).
Präteritum Ein Arzt operierte Thomas. Thomas wurde (von einem Arzt) operiert. Lekarz zoperował Thomasa. 👉 Thomas został zoperowany (przez lekarza).
Plusquamperfekt Ein Arzt hatte Thomas operiert. Thomas war (von einem Arzt) operiert worden. Lekarz zoperował Thomasa. 👉 Thomas został zoperowany (przez lekarza). Czas zaprzeszły, nie można tego przetłumaczyć 1:1.
Futur I Ein Arzt wird Thomas operieren. Thomas wird (von einem Arzt) operiert werden. Lekarz będzie operować Thomasa. 👉 Thomas będzie operowany (przez lekarza).
Futur II Ein Arzt wird Thomas operiert haben. Thomas wird (von einem Arzt) operiert worden sein. Lekarz będzie po zoperowaniu Thomasa. 👉 Thomas będzie zoperowany (przez lekarza). Czas przyszły dokonany, nie można tego przetłumaczyć 1:1.

Wyjątki i przypadki specjalne

Dopełnienie w celowniku (Dativobjekt) pozostaje bez zmian
  • Tłumaczenie
  • Ktoś pomaga (temu) starszemu mężczyźnie. 👉 (Temu) starszemu mężczyźnie udzielana jest pomoc (przez kogoś).
  • Wyjaśnienie
  • helfen +Dativ (helfen - half - geholfen) (pomagać)
Dopełnienie z przyimkiem pozostaje bez zmian
  • Tłumaczenie
  • Człowiek mówi (lub mówi się) w dzisiejszych czasach dużo o ochronie środowiska. 👉 W dzisiejszych czasach dużo jest mówione o ochronie środowiska.
  • Wyjaśnienie
  • heutzutage - w dzisiejszych czasach (lub obecnie)
Nie można zbudować strony biernej z czasownikiem zwrotnym
  • Tłumaczenie
  • On ucieszył się z prezentu.
Nie można zbudować strony biernej od czasownika modalnego
  • Tłumaczenie
  • On powinien iść do szkoły.
Nie można zbudować strony biernej, gdy nie występuje dopełnienie

Gdy w zdaniu nie ma dopełnienia (osoby/rzeczy, której dotyczy lub która doświadcza czynności wykonywanej przez podmiot) nie można zbudować strony biernej (wyjątkiem jest strona bierna w formie bezosobowej dla nielicznych czasowników).

  • Tłumaczenie
  • Dużo przepłynąłem. / Dużo pływałem.
Strona bierna w formie bezosobowej

Dla niektórych czasowników w zdaniach bez dopełnienia można zbudować stronę biernę w formie bezosobowej z wykorzystaniem zaimka es.

  • Tłumaczenie
  • W (tym) klubie dużo się tańczy.
  • Tłumaczenie
  • Tu się pali (papierosy).
Można zbudować stronę bierną w zdaniu z czasownikiem modalnym i innym czasownikiem
  • Tłumaczenie
  • Mój ojciec umie naprawić auto. 👉 Auto może zostać naprawione przez mojego ojca.
  • Wyjaśnienie
  • W tym przypadku czasownik modalny können pełni rolę czasownika posiłkowego (werden nie się odmienia).
  • Tłumaczenie
  • Mój ojciec musiał naprawić auto. 👉 Auto musiało zostać naprawione przez mojego ojca.
  • Wyjaśnienie
  • W czasie Perfekt haben pełni rolę czasownika posiłkowego (czasownik modalny müssen nie odmienia się i stoi na końcu zdania).
Nie można zbudować strony biernej z czasownikami określającymi posiadanie i otrzymywanie czegoś
  • Tłumaczenie
  • Mam sportowy samochód.
  • Tłumaczenie
  • Dostałem prezent.
Nie można zbudować strony biernej z niektórymi czasownikami określającymi ruch
  • Tłumaczenie
  • Idę do szkoły.
  • Tłumaczenie
  • Przepłynąłem 20 długości basenu.
Nie można zbudować strony biernej ze zwrotem es gibt (jest / są)
  • Tłumaczenie
  • W (tej) restauracji jest duży wybór potraw.
Nie można zbudować strony biernej z czasownikami: kennen (umieć / potrafić / znać) i wissen (wiedzieć)
  • Tłumaczenie
  • Nie znam tej osoby.
  • Tłumaczenie
  • Wiem, że poradzimy sobie (lub damy radę).
Nie można zbudować strony biernej z większością czasowników bezosobowych
  • Tłumaczenie
  • Pada (deszcz).
  • Tłumaczenie
  • Pachnie czosnkiem
Nie można zbudować strony biernej z czasownikiem określającym ilość, miarę lub rozmiar
  • Tłumaczenie
  • Chleb kosztuje 2€.
  • Tłumaczenie
  • Rower waży 10kg.
  • Tłumaczenie
  • Cytryny zawierają dużo witamin.