Rodzajniki
Artikel
Rodzajnik określa rodzaj rzeczownika. Wyróżniamy następujące rodzaje w języku niemieckim: męski (Maskulinum), żeński (Femininum) i nijaki (Neutrum). Oprócz tego rzeczownik może występować również w liczbie mnogiej. Wówczas zawsze rodzajnikiem określonym jest die, a rodzajnika nieokreślonego nie ma.
Reguły określające rodzajnik
Aby poprawnie posługiwać się językiem niemieckim trzeba wiedzieć jaki rodzajnik ma dany rzeczownik. Pomocne są reguły, które mówią jakiego rodzaju jest rzeczownik między innymi na podstawie końcówki rzeczownika lub faktu, że należy on do pewnej grupy wyrazów np. marka auta, pora roku, dzień tygodnia.
Rodzajnik die
Duża większość rzeczowników kończących się na -e
Istoty ludzkie i zwierzęce płci żeńskiej
die Hündin
- Tłumaczenie
- suka (o psie)
Wyrazy kończące się na -ung
Wyrazy kończące się na -heit
Wyrazy kończące się na -keit
Wyrazy kończące się na -schaft
die Mannschaft
- Tłumaczenie
- drużyna/załoga
Wyrazy kończące się na -tät
Wyrazy kończące się na -ur
Wyrazy kończące się na -ion
Wyrazy pochodzące z języka innego niż niemiecki kończące się na -age/-ade
Wyrazy kończące się na -ik
Liczby
Ist das eine Acht?
- Tłumaczenie
- Czy to jest ósemka?
Marki motorów
die Harley Davidson
- Tłumaczenie
- Harley Davidson
Nazwy statków
Nazwy samolotów
Nazwy kwiatów
Wyrazy kończące się na -schrift
die Lastschrift
- Tłumaczenie
- obciążenie rachunku
Wyrazy pochodzące z języka innego niż niemiecki kończące się na: -anz, -enz, -ie
Rodzajnik der
Istoty ludzkie i zwierzęce płci męskiej
der Rüde
- Tłumaczenie
- samiec (o psie)
Większość wyrazów kończących się na -or
Większość wyrazów kończących się na -ling z wyjątkiem wyrazów pochodzących z języka angielskiego zakończonych na -ing np. (das Controlling)
der Neuling
- Tłumaczenie
- nowicjusz(ka)
Wyrazy kończące się na -ich z wyjątkiem tych zakończonych na -reich
Wyrazy kończące się na -ig
Wyrazy pochodzące z języka innego niż niemiecki kończące się na -us
Pory dnia
Pory roku
Dni tygodnia i miesiące
Nazwy opadów atmosferycznych
Kierunki geograficzne
Rodzajnik das
Wyrazy kończące się na -ment
Nazwy kolorów
das Rot
- Tłumaczenie
- czerwony/czerwień
Pierwiastki chemiczne
Wyrazy kończące się na -um
Wyrazy kończące się na -chen
Przy pomocy końcówki -chen w języku niemieckim tworzy się zdrobnienia, które zawsze są rodzaju nijakiego. Występują też inne wyrazy zakończone na -chen, które nie są zdrobnieniami i wówczas mogą mieć inny rodzaj niż nijaki.
Wyrazy kończące się na -lein
Wyrazy pochodzące z języka angielskiego kończące się na -ing
das Timing
- Tłumaczenie
- wyczucie czasu
Wyrazy pochodzące od przymiotników, które odwołują się do bliżej nieokreślonej rzeczy/osoby/pojęcia
Wyjątki
Das ist der Neue.
- Tłumaczenie
- To jest (ten) nowy (np. pracownik)
Nazwy hoteli, kin i kawiarnii
das (Café) Del Mar
- Tłumaczenie
- kawiarnia Del Mar
Typy rodzajników
W języku niemieckim wyróżniamy 3 typy rodzajników: określony, nieokreślony i zerowy.
|
rodzaj męski |
rodzaj żeński |
rodzaj nijaki |
liczba mnoga |
| określony |
der |
die |
das |
die |
| nieokreślony |
ein |
eine |
ein |
- |
| zerowy |
- |
- |
- |
- |
Rodzajnik określony
Określa konkretny rzeczownik np. przedmiot, osobę, pojęcie. Najbardziej trafne porównanie do języka polskiego to: ten/ta/to. Używamy go w następujących sytuacjach:
Gdy rzeczownik jest w jakiś sposób określony lub pojawił się w poprzednim zdaniu
Auf dem Tisch liegt ein Buch. Das Buch ist grün.
- Tłumaczenie
- Na stole leży (jakaś) książka. Ta książka jest zielona.
Odwołania do tej konkretnej rzeczy/osoby widząc, słysząc lub czując je
Der Geruch ist angenehm.
- Tłumaczenie
- Ten zapach jest przyjemny.
Der Lärm ist lästig.
- Tłumaczenie
- Ten hałas jest uciążliwy.
Der Pullover ist schön.
- Tłumaczenie
- Ten sweter jest ładny.
W przypadku nazw rzek, mórz i gór
Die Spree fließt durch Berlin.
- Tłumaczenie
- Szprewa płynie przez Berlin.
Die Alpen sind riesig.
- Tłumaczenie
- Alpy są olbrzymie.
Die Nordsee ist salzig.
- Tłumaczenie
- Morze północne jest słone.
Przed nazwami niektórych krajów (ale nie wszystkich)
Die Schweiz hat 26 Kantone.
- Tłumaczenie
- Szwajcaria ma 26 kantonów.
- Wyjaśnienie
- Lista krajów, które wymagają rodzajnika (rodzaj męski): der Irak, der Iran, der Jemen, der Kongo, der Libanon, der Niger, der Oman, der Senegal, der Sudan, der Tschad, der Vatikan
- Lista krajów, które wymagają rodzajnika (rodzaj żeński): die Demokratische Republik Kongo, die Dominikanische Republik, die Elfenbeinküste, die Mongolei, die Schweiz, die Slowakei, die Türkei, die Ukraine, die Zentralafrikanische Republik
- Lista krajów, które wymagają rodzajnika (rodzaj nijaki): das Kosovo
- Lista krajów, które wymagają rodzajnika (liczba mnoga): die Bahamas, die Kapverdischen Inseln, die Komoren, die Malediven, die Niederlande, die Philippinen, die Salomonen, die Seychellen, die USA (die Vereinigten Staaten), die Vereinigten Arabischen Emirate
Przed rzeczownikami, które występują na świecie tylko raz
Die Sonne scheint.
- Tłumaczenie
- Słońce świeci.
Die Luft ist verschmutzt.
- Tłumaczenie
- Powietrze jest zanieczyszczone.
Rodzajnik nieokreślony
Opisuje bliżej nieokreślony rzeczownik np. przedmiot, osobę, pojęcie. Najbardziej trafne porównanie do języka polskiego to: jakiś/jakaś/jakieś. W liczbie mnogiej rodzajnik nieokreślony nie występuje. Używamy go w następujących sytuacjach:
Gdy mówimy o danej rzeczy/osobie po raz pierwszy
Da steht ein Auto. Das Auto ist rot.
- Tłumaczenie
- Tam stoi (jakieś) auto. To auto jest czerwone.
W porównaniach
Der Karton ist leicht wie eine Feder.
- Tłumaczenie
- Ten karton jest lekki jak piórko.
Rodzajnik zerowy
Czasami rzeczownik występuje bez rodzajnika (ma rodzajnik zerowy). Używamy go w następujących sytuacjach:
Po wyrazach etwas (trochę), viel (dużo), wenig (mało)
Ich treibe viel Sport.
- Tłumaczenie
- Uprawiam dużo sportu. (lub Dużo trenuję)
Peter hat wenig Zeit.
- Tłumaczenie
- Piotr ma mało czasu.
Ich habe jetzt etwas Zeit für dich.
- Tłumaczenie
- Mam dla Ciebie teraz trochę czasu.
Przed Herr (Pan) i Frau (Pani)
Herr Müller ist krank.
- Tłumaczenie
- Pan Müller jest chory.
Jemand besucht Frau Fischer.
- Tłumaczenie
- Ktoś odwiedza Panią Fischer.
Przed nazwami niektórych krajów (ale nie wszystkich)
Ich fahre nach Deutschland.
- Tłumaczenie
- Jadę do Niemiec.
Wyjątki
Ich fliege in die USA.
- Tłumaczenie
- Lecę do Stanów Zjednoczonych..
Przed nazwą narodowości
Julius ist Deutscher.
- Tłumaczenie
- Julius jest Niemcem.
Przed nazwą zawodu
Franziska ist Juristin.
- Tłumaczenie
- Franziska jest prawniczką.
Przed nazwą materiałów bliżej nieokreślonych
Der Tisch ist aus Holz.
- Tłumaczenie
- (Ten) Stół jest z drewna.
Ich trinke Leitungwasser.
- Tłumaczenie
- Piję wodę z kranu.
Przed nazwami miast (ale nie wszystkich)
Ich wohne in Berlin.
- Tłumaczenie
- Mieszkam w Berlinie.
Po wyrazach określających miarę, ciężar, ilość
Ich bestelle eine Tasse Kaffee.
- Tłumaczenie
- Zamawiam filiżankę kawy.
Ich wiege 55 Kilo.
- Tłumaczenie
- Ważę 55 kilo.
eine Tasse określa miarę dla wyrazu Kaffee, dlatego nie dodajemy rodzajnika przed Kaffee; podobnie po eine Flasche nie dodajemy rodzajnika przed Cola.
Po liczebnikach głównych
Ich kaufe 2 Paar Jeans.
- Tłumaczenie
- Kupuję 2 pary Jeans.
Prawie zawsze po przyimku ohne i czasami po przyimkach: nach, vor
Ich gehe ohne Jacke.
- Tłumaczenie
- Idę bez kurtki.
Ich fahre nach Hause.
- Tłumaczenie
- Jadę do domu.
Ich bin vor Ort.
- Tłumaczenie
- Jestem na miejscu.
Przed rzeczownikami nieokreślonymi w liczbie mnogiej
Studenten arbeiten oft neben dem Studium.
- Tłumaczenie
- Studenci często pracują w czasie studiów.
Rodzajnik nieokreślony dla liczby mnogiej nie istnieje, więc można powiedzieć, że wtedy stosujemy rodzajnik zerowy.
Porady i wskazówki
- Powinieneś/Powinnaś uczyć się rzeczowników wraz z rodzajnikami. Bez znajomości rodzajnika zdanie będzie brzmiało dziwnie, a poza tym bez rodzajnika nie da się zbudować zdania w danym przypadku.
- Naucz się zasad, przy pomocy których możesz stwierdzić jaki rodzajnik ma rzeczownik (w szczególności tych dotyczących rodzajnika die np. koncówki -ung, -heit, -keit).