Budowa zdania

Zdania pojedyncze

Hauptsätze

Zdania pojedyncze (w języku niemieckim zwane zdaniami głównymi) to zdania, które są niezależne i zawierają conajmniej podmiot i orzeczenie (więcej części zdania również jest możliwe) np. Julia duscht. (Julia bierze prysznic).

W zdaniach pojedynczych charakterystyczne jest to, że czasownik zawsze stoi na drugim miejscu. Na pierwszym miejscu najczęściej stoi podmiot, ale może też stać inna część zdania np. dopełnienie lub opis miejsca/czasu.

Budowa zdań pojedynczych

Szyk zdania

Poszczególne części zdania w języku niemieckim muszą zajmować określoną pozycję w zdaniu. Zdania najczęściej składają się z podmiotu, orzecznia i dopełnienia. Jeśli w zdaniu występuje więcej części to stawiamy je na odpowiednich pozycjach według poniższej listy:

  • (1) Pierwsze miejsce: najczęściej podmiot (Subjekt), czasami inna część mowy np: dopełnienie (Objekt) lub opis miejsca/czasu (Ort/Zeit).
  • (2) Drugie miejsce: orzeczenie lub czasownik posiłkowy (Verb)
  • (3) Zaimek osobowy (opisujący dopełnienie bliższe Personalpronomen für das direkte Objekt)
  • (4) Zaimek osobowy (opisujący dopełnienie dalsze Personalpronomen für das indirekte Objekt)
  • (5) Podmiot (jeśli nie na 1. miejscu)
  • (6) Dopełnienie dalsze (indirektes Objekt)
  • (7) Opis czasu (Zeit)
  • (8) Opis miejsca (Ort)
  • (9) Dopełnienie bliższe (direktes Objekt)
  • (10) Przyimek/Przysłówek (Präposition/Adverb)
  • (11) Bezokolicznik (Infinitiv)
  • Tłumaczenie
  • Mężczyzna daję kobiecie prezent.
  • Wyjaśnienie
  • Proste zdanie pojedyncze składające się z podmiotu, orzeczenia, dopełnienia dalszego i bliższego.
  • Tłumaczenie
  • Mężczyzna dał kobiecie prezent.
  • Wyjaśnienie
  • To zdanie to praktycznie to samo co pierwsze tylko, że w czasie przeszłym (Perfekt). Części zdania: podmiot, orzeczenie (czasownik posiłkowy), dopełnienie dalsze, dopełnienie bliższe i bezokolicznik.
  • Tłumaczenie
  • Mężczyzna dał wczoraj kobiecie w restauracji prezent z okazji urodzin.
  • Wyjaśnienie
  • W tym zdaniu widać, że poszczególne części zdania występują na miejscu określonym według powyższej listy.
  • Tłumaczenie
  • Mężczyzna dał go wczoraj kobiecie w restauracji z okazji urodzin.
  • Wyjaśnienie
  • Wyraz prezent (ein Geschenk) został zastąpiony przez zaimek osobowy es 👉 Mężczyzna dał go (prezent) kobiecie ...
  • Tłumaczenie
  • Mężczyzna dał go jej wczoraj w restauracji z okazji urodzin.
  • Wyjaśnienie
  • Wyraz prezent (ein Geschenk) został zastąpiony przez zaimek osobowy es, a wyraz kobiecie (der Frau) przez zaimek osobowy ihr 👉 Mężczyzna dał go (prezent) jej (kobiecie) ...
  • Warto zauważyć, że gdy wykorzystujemy zaimki, kolejność dopełnienień i zaimków odwraca się: zamiast (der Frau ein Geschenk) mamy (es [=ein Geschenk] ihr [=der Frau])
  • Tłumaczenie
  • Kobiecie wczoraj w restauracji mężczyzna dał prezent z okazji urodzin.
  • Wyjaśnienie
  • W tym zdaniu na pierwszym miejscu zamiast podmiotu stoi dopełnienie bliższe (der Frau).
  • Tłumaczenie
  • Mężczyzna dał wczoraj kobiecie w restauracji prezent z okazji urodzin.
  • Wyjaśnienie
  • W tym zdaniu na pierwszym miejscu zamiast podmiotu stoi dopełnienie dalsze (ein Geschenk).
  • Tłumaczenie
  • Wczoraj mężczyzna dał kobiecie w restauracji prezent z okazji urodzin.
  • Wyjaśnienie
  • W tym zdaniu na pierwszym miejscu zamiast podmiotu stoi opis czasu (gestern).
  • Tłumaczenie
  • W restauracji mężczyzna dał wczoraj kobiecie prezent z okazji urodzin.
  • Wyjaśnienie
  • W tym zdaniu na pierwszym miejscu zamiast podmiotu stoi opis miejsca (in dem Restaurant).