Zdania podrzędnie złożone
Nebensätze
Zdanie podrzędnie złożone to zdanie, które jest zależne od wcześniejszego zdania i bez niego traci sens. Między takimi zdaniami stawiamy przecinek, a w zdaniu podrzędnym najczęściej zmienia się szyk zdania.
Rodzaje zdań podrzędnie złożonych
Zdania dopełnieniowe
Zdanie podrzędne dopełnieniowe to takie w którym część podrzędna zdania zastępuje dopełnienie. Całe zdanie jest wówczas dopełnieniem. Odpowiada na pytania: Was/Wen/Wem/Wessen? (co/kogo/komu/czyj?)
Ich will, dass wir endlich unsere eigene Wohnung haben.
- Translation
- Chcę, żebyśmy w końcu mieli swoje własne mieszkanie.
- Explanation
- Was will ich? (Co chcę?) 👉 eine eigene Wohnung (własne mieszkanie); Akkusativ
Ich habe gesehen, wer die Scheibe eingeschlagen hat.
- Translation
- Widziałem, kto wybił szybę.
- Explanation
- Wen/Was habe ich gesehen? (Kogo/Co widziałem?) 👉 den Täter (winowajcę); Akkusativ
Wir gratulieren allen, die heute ihr Studium abgeschlossen haben.
- Translation
- Gratulujemy wszystkim, którzy ukończyli dzisiaj studia.
- Explanation
- Wem gratulieren wir? (Komu gratulujemy?) 👉 allen Absolventen (wszystkim absolwentom); Dativ
Der Schüler schämt sich, dass er so ein schlechtes Ergebnis erreicht hat.
- Translation
- Uczeń wstydzi się, że uzyskał tak słaby wynik.
- Explanation
- Wessen schämt sich der Schüler? (Czego wstydzi się uczeń?) 👉 des schlechten Ergebnisses (słabego wyniku); Genitiv
Zdania podmiotowe
Zdanie podrzędne podmiotowe to takie w którym część podrzędna zdania zastępuje podmiot. Odpowiada na pytania Wer/Was? (kto/co?)
Es freut mich, dass du zu meiner Geburtstagparty kommst.
- Translation
- Cieszy mnie, że przychodzisz na moje urodziny.
- Explanation
- Was freut mich? (Co mnie cieszy?) 👉 Deine Anwesenheit bei meiner Geburtstagsparty (Twoja obecność na mojej imprezie urodzinowej); Nominativ
Wer meinen Geldbeutel findet, bekommt eine Belohnung von 500€.
- Translation
- Ten kto znajdzie mój portfel, otrzyma nagrodę w wysokości 500€.
- Explanation
- Wer bekommt eine Belohnung? (Kto otrzyma nagrodę?) 👉 der Finder meines Geldbeutels (znalazca mojego portfela); Nominativ
Zdania podrzędnie złożone względne
Zdania względne dostarczają dodatkowych informacji o osobie/rzeczy do której odnoszą się pozostałe części zdania. Zdanie względne jest zawsze oddzielone przecinkami od pozostałych części zdania.
Zdania względne z użyciem zaimka względnego
Część podrzędna zdania najczęściej zaczyna się zaimkiem (np. der Mann, der ...) lub przyimkiem wraz z zaimkiem (np. der Mann, mit dem ...). Najczęściej korzysta się z zaimków der/die/das/die, ale czasami można się też spotkać z zaimkiem względnym welch-.
Der rote Wagen, welcher auf unserer Straße steht, gehört zum Herrn Müller.
- Translation
- Ten czerwony samochód, który stoi na naszej ulicy, należy do Pana Müller.
Der Ulrich, der mit mir studiert hat, arbeitet jetzt als ein Augenarzt.
- Translation
- Ulrich, który ze mną studiował, pracuje teraz jako okulista.
Herr Müller, dessen Frau du schon kennst, kommt heute auch zu meiner Geburtstagsparty.
- Translation
- Herr Müller, którego żonę już znasz, przychodzi tez dzisiaj na moją imprezę urodzinową.
Der Student, dem die Lehrerin hilft, hat Schwierigkeiten mit dem Lesen und Textverständnis.
- Translation
- (Ten) Student, któremu pomaga nauczycielka, ma problemy z czytaniem i zrozumieniem tekstu.
Das Bild, das du gerade siehst, habe ich in Japan gemacht.
- Translation
- (To) Zdjęcie, które właśnie widzisz, zrobiłem w Japonii.
Der Augentarzt, mit dem ich studiert habe, heißt Ulrich.
- Translation
- (Ten) Okulista, z którym studiowałem, ma na imię Ulrich.
Das Thema, über das wir gestern gesprochen haben, hat mein Interesse geweckt.
- Translation
- (Ten) Temat, na który wczoraj rozmiawialiśmy, wzbudził moje zainteresowanie.
Odmiana zaimka względnego
|
Maskulinum |
Femininum |
Neutrum |
Plural |
| Nominativ |
der/welcher |
die/welche |
das/welches |
die/welche |
| Genitiv |
dessen |
deren |
dessen |
dessen |
| Dativ |
dem/welchem |
der/welcher |
dem/welchem |
den/welchen |
| Akkusativ |
den/welchen |
die/welche |
das/welches |
die/welche |
Zdania względne z użyciem zaimka względnego was (co)
Zaimek względny was może być użyty w 3 sytuacjach:
- w odniesieniu do zaimka nieokreślonego
- w odniesieniu do rzeczownika
- w konstrukcji das, was ...
was odnoszące się do zaimka nieokreślonego
Zaimki nieokreślone do których może odnosić się zaimek względny was to między innymi: alles (wszystko), nichts (nic), etwas (coś), vieles (wiele/dużo), weniges (niewiele/mało)
Alles, was ich dir jetzt sagen werde, muss zwischen uns bleiben.
- Translation
- Wszystko, co Ci teraz powiem, musi zostać między nami.
Vieles, was ich an der Uni gelernt habe, kann ich jetzt in meinem Job verwenden.
- Translation
- Wielu rzeczy, których nauczyłem się na uniwersytecie, mogę teraz wykorzystać w pracy.
Nichts, was hier gesagt wird, darf zu Presse durchsickern.
- Translation
- Nic, co jest tutaj mówione, nie może wyciec do prasy.
Ich will etwas essen, was meinem Magen nicht schadet.
- Translation
- Chcę zjeść coś, co nie zaszkodzi mojemu żołądkowi.
was odnoszące się do rzeczownika
Zaimek względny was może odnosić się do rzeczownika utworzonego od przymiotnika w stopniu najwyższym np. wichtig (ważny) 👉 das Wichtigste (najważniejsze).
Das Wichtigste, was ich euch heute sagen möchte, ist die Strategie der Firma für das Jahr 2021.
- Translation
- Najważniejsze, co chciałbym wam dzisiaj powiedzieć, to strategia firmy na rok 2021.
was w konstrukcji das, was ...
Zaimek względny was może się odnosić do konstrukcji das, was ... np. (das, was wichtig ist, ... 👉 was wichtig ist, ...)
Das, was er gemacht hat, ist nicht zu fassen! 👉 Was er gemacht hat, ist nicht zu fassen!
- Translation
- To co on zrobił jest nie do pojęcia!.
Zdania względne z użyciem zaimka względnego wer (kto)
wer może być użyte jako zaimek względny zastępujący konstrukcję Der/Derjenige/Jener, der .... Odnosi się on tylko i wyłącznie do osób oraz odmienia się przez przypadki: Nominativ: wer (kto), Genitiv: wessen (czyj), Dativ: wem (komu), Akkusativ: wen (kogo).
Zaimek wskazujący np. derjenige może również odnosić się do osób płci żeńskiej (Diejenige, die ...) lub do osób w liczbie mnogiej (Diejenigen, die ...).
Derjenige, der mein Fahrrad geklaut hat, wird dafür bezahlen! 👉 Wer mein Fahrrad geklaut hat, wird dafür bezahlen!
- Translation
- Ten, kto ukradl mój rower, zapłaci za to!
- Explanation
- Kto zapłaci? (Wer wird dafür bezahlen?); Nominativ
Wer sich gesund ernährt, der ist seltener krank.
- Translation
- Ten, kto zdrowo się odżywia, jest rzadziej chory (lub rzadziej choruje).
- Explanation
- Kto jest rzadziej chory? (Wer ist seltener krank?); Nominativ
Zdania względne z użyciem przysłówków
Zdanie względne może się zaczynać nie tylko zaimkiem np. (Der Mann, der ...), ale również przysłówkiem względnym np. wo, worüber, wofür, womit, was, wieso, weshalb. Przysłówek względny zazwyczaj tworzymy poprzez dodanie przedrostka wo do przysłówka np. wo + mit 👉 womit.
Jeśli przysłówek zaczyna się na samogłoskę np. auf to do przedrostka wo dodajemy jeszcze -r np. wo + -r + auf 👉 worauf. Przysłówki względne zazwyczaj odnoszą się do całego zdania (w przeciwieństwie do zaimków względnych, które zazwyczaj odnoszą się do jednej osoby/rzeczy).
Ich habe ein neues Smartphone zum Geburtstag bekommen, worüber ich mich sehr gefreut habe.
- Translation
- Na urodziny dostałem nowego smartfona, z czego bardzo się cieszyłem.
- Explanation
- Z czego się cieszyłem? (Worüber habe ich mich gefreut?); Akkusativ
Ich möchte dort wohnen, wo es keine Touristen gibt.
- Translation
- Chciałbym mieszkać tam, gdzie nie ma turystów.
- Explanation
- Gdzie chciałbym mieszkać? (Wo möchte ich wohnen?); Nominativ
Der Chirurg hat den Patienten erfolgreich operiert, wofür er dankbar ist.
- Translation
- (Ten) Chirurg z powodzeniem zoperował pacjenta, za co on jest wdzięczny.
- Explanation
- Za co pacjent jest wdzięczny? (Wofür ist der Patient dankbar?); Akkusativ
Es gibt keinen Grund, weshalb ich diesen Job kündigen sollte.
- Translation
- Nie ma żadnego powodu, dla którego powinienem rzucić tą pracę.
- Explanation
- Dlaczego powinienem rzucić tą pracę? (Warum sollte ich diesen Job kündigen?); Akkusativ
Ich verstehe nicht, wieso er mich zu seiner Geburtstagsparty nicht eingeladen hat.
- Translation
- Nie rozumiem, dlaczego on nie zaprosił mnie na jego imprezę urodzinową.
- Explanation
- Dlaczego on mnie nie zaprosił? (Wieso hat er mich nicht eingeladen?); Akkusativ
Pytania zależne
Pytania zależne to zdania, w których część podrzędna mówi o tym jakie było pytanie. Czasownik zawsze stawiamy na końcu zdania podrzędnego. Jeśli odpowiedzią na pytanie jest tak/nie, wówczas zdanie podrzędne rozpoczynamy spójnikiem ob (czy).
Wer ist das? 👉 Sag mir bitte, wer das ist.
- Translation
- Kto to jest? 👉 Powiedz mi proszę, kto to jest.
Was lernen wir heute? 👉 Wir möchten wissen, was wir heute lernen.
- Translation
- Czego będziemy się dziś uczyć? 👉 Chcielibyśmy się dowiedzieć czego będziemy się dzisiaj uczyć.
Musst du schon nach Hause gehen? 👉 Sie fragt, ob ich schon nach Hause gehen muss.
- Translation
- Musisz już iść do domu? 👉 Ona pyta, czy muszę już iść do domu.
Wo kann ich das nächste Geldautomat finden? 👉 Können Sie mir bitte sagen, wo ich das nächste Geldautomat finden kann?
- Translation
- Gdzie znajdę najbliższy bankomat? 👉 Mógłby mi Pan (lub mogłaby Pani) powiedzieć, gdzie znajdę najbliższy bankomat?
Zdania okolicznikowe
W języku niemieckim wyróżniamy kilka typów zdań okolicznikowych. Typ zdania okolicznikowego zależy od zastosowanego spójnika.
Zdania warunkowe
Zdania warunkowe to takie w których część podrzędna zdania określa pewien warunek lub warunki, które gdy są spełnione wówczas część nadrzędna zdania jest prawdziwa (lub wydarza się / ma miejsce). Najczęściej używane spójniki w zdaniach warunkowych to:
- wenn (jeśli/gdyby)
- falls (jeśli/w razie gdyby)
- sofern (o ile)
Wenn du Deutsch fließend sprechen willst, musst du viel üben.
- Translation
- Jeśli chcesz płynnie mówić po niemiecku to musisz dużo ćwiczyć.
Wenn du Deutsch fließend sprechen würdest, könntest du dich um diese Stelle bewerben.
- Translation
- Jeśli mówiłbyś płynnie po niemiecku to mógłbyś zaaplikować (lub ubiegać się) o tą posadę.
Wenn du bei dem Interview Deutsch fließend gesprochen hättest, hättest du diese Stelle bekommen.
- Translation
- Gdybyś mówił płynnie po niemiecku podczas rozmowy o pracę to dostałbyś tą posadę.
Falls es regnet, nehme ich ein Taxi.
- Translation
- W razie gdyby padało, wezmę taksówkę.
Sofern wir jetzt keinen Fehler machen, erreichen wir ein sehr gutes Ergebnis.
- Translation
- O ile nie popełnimy teraz żadnego błędu to osiągniemy bardzo dobry wynik.
Zdania okolicznikowe sposobu
Zdania okolicznikowe sposobu to takie w których część podrzędna zdania określa sposób w jaki czynność w zdaniu nadrzędnym jest wykonywana. Najczęściej używane spójniki w zdaniach modalnych to:
- indem (przez to, że .../robiąc coś)
- dadurch dass (przez to, że .../robiąc coś)
- ohne dass / ohne ... zu (bez/nie robiąc czegoś/mimo tego że ..., nie ..)
- als ob (jakby/jak gdyby)
- je ..., desto/umso ... (im ... tym ... )
- anstatt dass / anstatt ... zu (zamiast ...)
Ich bezahle die Miete, indem ich teilzeitig als Kellner arbeite.
- Translation
- Opłacam czynsz poprzez to, że pracuję na pół etatu jako kelner. (lub Pracując na pół etatu jako kelner opłacam czynsz.)
Ich bin umweltfreundlich dadurch, dass ich den Müll trenne.
- Translation
- Jestem przyjazny środowisku poprzez to, że segreguję śmieci. (lub Segregując śmieci jestem przyjazny środowisku.)
Er hat die Wohnung verlassen, ohne dass er mir etwas gesagt hat.
- Translation
- On wyszedł z mieszkania, nie mówiąc mi nic. (lub On wyszedł z mieszkania, bez powiedzenia czegokolwiek.)
- Explanation
- W tym przypadku, gdy podmiot w zdaniu nadrzędnym i podrzędnym jest taki sam, wówczas możemy użyć konstrukcji: ohne ... zu ... np. Er hat die Wohnung verlassen, ohne mir etwas gesagt zu haben.
Sie hat einen Job als Manager bekommen, ohne dass sie viel Erfahrung hat.
- Translation
- Ona dostała pracę jako manager mimo tego, że nie ma dużo doświadczenia. (lub Ona dostała pracę jako manager nie mając dużo doświadczenia.)
- Explanation
- W tym przypadku, gdy podmiot w zdaniu nadrzędnym i podrzędnym jest taki sam, wówczas możemy użyć konstrukcji: ohne ... zu ... np. Sie hat einen Job als Manager bekommen, ohne viel Erfahrung zu haben.
Ich habe es gemacht, ohne dass du es mir erlaubt hast.
- Translation
- Zrobiłem to mimo tego, że mi nie pozwoliłeś. (lub Zrobiłem to nie mając Twojego pozwolenia.)
Er ist angezogen, als ob er zu einer Hochzeit gehen würde.
- Translation
- On jest ubrany, jakby wybierał się na wesele.
Je mehr du übst, desto besser du wirst.
- Translation
- Im więcej ćwiczysz, tym lepszy się stajesz.
- Explanation
- Alternatywne zdanie w języku niemieckim o tym samym zdaczeniu to: Je mehr du übst, umso besser du wirst.
Er gibt viel Geld aus, anstatt er für eine eigene Wohnung spart.
- Translation
- On wydaje dużo pieniędzy, zamiast oszczędzać na własne mieszkanie.
- Explanation
- W przypadku, gdy podmiot w zdaniu nadrzędnym i podrzędnym jest taki sam, wówczas możemy użyć konstrukcji: anstatt ... zu ... np. Er gibt viel Geld aus, anstatt für eine eigene Wohnung zu sparen.
Zdania przyczynowe
Zdania przyczynowe to takie w których część podrzędna zdania podaję powód lub przycznę dla czynności opisanej w zdaniu nadrzędnym. Najczęściej używane spójniki w zdaniach przyczynowych to:
- weil (ponieważ) [szyk końcowy]
- da (ponieważ) [szyk końcowy]
- denn (ponieważ) [szyk prosty]
Ich kaufe immer online ein, weil es für mich sehr komfortabel ist.
- Translation
- Robię zawszę zakupy online, ponieważ jest to dla mnie bardzo komfortowe.
Ich ziehe eine Jacke mit Kapuze an, da es regnet.
- Translation
- Zakładam kurtkę z kapturem, ponieważ pada.
Er will seinen Urlaub am Meer verbringen, denn er liegt gerne in der Sonne.
- Translation
- On chce spędzić swój urlop nad morzem, ponieważ on lubi leżeć na słońcu.
Zdania celu
Zdania celu to takie w których część podrzędna zdania określa cel dla czynności opisanej w zdaniu nadrzędnym. Najczęściej używane spójniki w zdaniach celu to:
- um ... zu ... (żeby)
- damit (żeby) [gdy podmioty się różnią]
Die Eltern haben lange Zeit gespart, damit ihr Sohn studieren kann.
- Translation
- Rodzice oszczędzali przez długi czas, żeby ich syn mógł studiować.
Ich fahre in den Supermarkt, um etwas für das Abendessen zu kaufen.
- Translation
- Jadę do supermarketu, żeby kupić coś na kolację.
Ich gehe schon nach Hause, um mich für den morgigen Flug vorzubereiten.
- Translation
- Idę już do domu, żeby przygotować się do jutrzejszego lotu.
Zdania okolicznikowe skutku
Zdania okolicznikowe skutku to takie w których część podrzędna zdania określa skutki czynności opisanej w zdaniu nadrzędnym. Najczęściej używane spójniki w zdaniach skutku to:
- dass (że ...)
- sodass (tak, że ...)
Es hat neulich so viel geregnet, dass es in manchen Städten Überschwemmungen gibt.
- Translation
- Ostatnio padało tak dużo, że w niektórych miastach są powodzie.
Bitte sag mir nicht, dass du den Schlüssel verloren hast.
- Translation
- Proszę nie mów mi, że zgubiłeś klucz.
Sie hat sich stark verletzt, sodass sie ins (in + das) Krankenhaus gebracht werden musste.
- Translation
- Ona mocno się skaleczyła, tak że musiała zostać zabrana do szpitala.
Zdania okolicznikowe przyzwalające
Zdania w których część podrzędna zdania określa pomimo czego czynność w zdaniu nadrzędnym została wykonana np. pomimo zakazu / mimo tego, że było to nie wskazane / mimo tego, że nie było to logiczne. Najczęściej używane spójniki w zdaniach przyzwalających to:
- obwohl (chociaż ... / mimo [tego], że ...)
Er hat hier sein Auto geparkt, obwohl man hier nicht parken darf.
- Translation
- On zaparkował tutaj swój samochód mimo tego, że nie można tu parkować.
Ich kann nicht abnehmen, obwohl ich mich gesund ernähre.
- Translation
- Nie mogę schudnąć, chociaż zdrowo się odżywiam.
Zdania okolicznikowe czasu
Zdania okolicznikowe czasu to takie w których część podrzędna określa ramy czasowe zdania nadrzędnego np. kiedy / odkąd / do kiedy / jak często dana czynność jest (lub była) wykonywana. Najczęściej używane spójniki w zdaniach okolicznikowe czasu to:
- als (kiedy / gdy ...) [tylko o zdarzeniach w przeszłości mających miejsce tylko raz]
- wenn (kiedy / gdy ...) [o teraźniejszości, przyszłości oraz o zdarzeniach w przeszłości mających miejsce więcej niż raz]
- bevor (zanim ...)
- bis (do / aż do ...)
- nachdem (po tym jak ...)
- sobald (jak tylko ...)
- solange (dopóki ... / tak długo jak ...)
- sooft (zawsze gdy / ilekroć ...)
- seitdem (odkąd ...)
- während (podczas / podczas gdy ...)
Als ich 18 Jahre alt war, habe ich den Führerschein gemacht.
- Translation
- Kiedy miałem 18 lat (to) zrobiłem prawo jazdy.
- Explanation
- Mowa o przeszłości: Tylko raz w życiu jak miałem 18 lat to zrobiłem prawo jazdy, dlatego musimy użyć als (
wenn).
(Immer) Wenn ich mit meinen Eltern in den Ferien gewesen bin, musste ich mich um meinen kleinen Bruder kümmern.
- Translation
- (Zawsze) Gdy byłem na wakacjach z rodzicami musiałem opiekować się moim młodszym bratem.
- Explanation
- Mowa o przeszłości: Byłem na wakacjach z rodzicami i opiekowałem się młodszym bratem więcej niż jeden raz, więc wenn musi zostać użyte (
als).
Wenn ich regelmäßig Sport treibe, fühle ich mich entspannt.
- Translation
- Gdy regularnie uprawiam sport, czuję się zrelaksowany.
- Explanation
- Mowa o teraźniejszości więc wenn musi zostać użyte.
Wenn ich nächsten Monat an einem Sprachkurs teilnehmen werde, werde ich wenig Zeit für meine Freunde haben.
- Translation
- Kiedy będę chodził (lub uczęszczał) na kurs językowy w następnym miesiącu, będę miał mało czasu dla moich przyjaciół.
- Explanation
- Mowa o przyszłości więc musi zostać użyte wenn.
Bevor du das Gerät reinigst, trenne es vom Strom.
- Translation
- Zanim wyczyścisz (to) urządzenie, odłącz je od prądu.
Ich muss zu Hause bleiben, bis meine Mutter kommt.
- Translation
- Muszę zostać w domu aż do przyjścia Mamy (lub dopóki nie przyjdzie Mama).
- Explanation
- Zamiast zu Hause można również powiedzieć zuhause (w domu).
Nachdem ich mein Studium abgeschlossen habe, mache ich eine Weltreise.
- Translation
- Po tym jak skonczę moje studia to udam się w podróż dookoła świata.
Sobald meine Mutter kommt, gehe ich Fußball spielen.
- Translation
- Jak tylko przyjdzie (moja) Mama to idę grać w piłkę nożną.
Solange ich studiere, habe ich eine Ermäßigung auf das öffentliche Verkehrsmittel.
- Translation
- Dopóki (lub tak długo jak) studiuję to mam zniżkę na transport publiczny.
Sooft mein Onkel mich besucht, bekomme ich von ihm ein Geschenk.
- Translation
- Zawsze gdy (lub ilekroć) mój wujek mnie odwiedza to dostaję od niego prezent.
Seitdem der Sohn meines Bruders zur Welt gekommen ist, hat er gar keine Zeit.
- Translation
- Odkąd mojemu bratu urodziło się dziecko to on nie ma w ogóle czasu.
Während ich an meiner Bachelorarbeit arbeite, sind meine Freunde auf Reisen in Asien.
- Translation
- Podczas gdy ja pracuję nad moją pracą licencjacką, moi przyjaciele podróżują po Azji.