Woordenlijst van grammaticale termen
Glossar
Bij het leren van Duits komen veel taalkundige concepten naar voren, zoals woordsoorten, naamvallen, stemmingen, typen, enz. Op deze pagina vind je een verzameling van de meest populaire.
Lijst met grammaticale termen en hun definities
Onderwerp (Subjekt)
Zelfstandig naamwoord; een persoon of een ding dat een activiteit uitvoert
Der Mann hat der Frau ein Geschenk gegeben.
- Vertaling
- De man gaf de vrouw een geschenk.
- Uitleg
- Der Mann is het onderwerp (de persoon die het geschenk heeft gegeven).
Predikaat (Prädikat)
Een werkwoord; activiteit die wordt uitgevoerd
Der Mann gibt der Frau ein Geschenk.
- Vertaling
- De man geeft de vrouw een geschenk.
- Uitleg
- gibt is het predikaat (de actie die door het onderwerp wordt uitgevoerd).
Infinitief (Infinitiv)
Werkwoord in de basis, niet-geconjugeerde vorm
Bastian geht Fahrrad fahren.
- Vertaling
- Bastian gaat fietsen.
- Uitleg
- fahren is de infinitief.
Voornaamwoord (Pronomen)
Woordsoort die een zelfstandig naamwoord vervangt (dat meestal in de vorige zin werd genoemd).
Bernd hat Annett ein Geschenk gegeben. Sie ist sehr zufrieden.
- Vertaling
- Bernd gaf Annett een cadeau. Ze is erg gelukkig.
- Uitleg
- sie is het persoonlijk voornaamwoord (vervangt de eerder genoemde persoon Annett)
Object ((Objekt))
Zelfstandig naamwoord (of een voornaamwoord dat een zelfstandig naamwoord vervangt); een persoon of ding dat wordt beïnvloed door of ervaart de uitgevoerde activiteit. Het kan in 3 grammaticale naamvallen worden gebruikt: Genitiv (Genitivobjekt), Akkusativ (Akkusativobjekt) i Dativ (Dativobjekt) .
Der Mann hat der Frau ein Geschenk gegeben.
- Vertaling
- De man gaf de vrouw een geschenk.
- Uitleg
- ein Geschenk is het lijdend voorwerp (het voorwerp dat de man aan de vrouw geeft).
Der Mann hat der Frau ein Geschenk gegeben.
- Vertaling
- De man gaf de vrouw een geschenk.
- Uitleg
- der Frau is het indirect object (de persoon aan wie de man het geschenk gaf).
Der Chirurg erfreut sich eines guten Rufs.
- Vertaling
- De chirurg geniet een goede reputatie.
- Uitleg
- eines guten Rufs is het genitief object (het object waarnaar de handeling verwijst; het werkwoord vereist de genitief).
Indirect object (Dativobjekt)
Zelfstandig naamwoord (of een voornaamwoord dat een zelfstandig naamwoord vervangt); een persoon of ding dat wordt beïnvloed door of ervaart de uitgevoerde activiteit.
Der Mann hat der Frau ein Geschenk gegeben.
- Vertaling
- De man gaf de vrouw een geschenk.
- Uitleg
- der Frau is het indirect object (de persoon aan wie de man het geschenk gaf).
Die Frau von Thomas hat heute Geburtstag. Deswegen hat er ihr ein Geschken gegeben.
- Vertaling
- De vrouw van Thomas is vandaag jarig. Daarom gaf hij haar een cadeau.
- Uitleg
- ihr is het indirecte object (de persoon aan wie de man het geschenk geeft). In dit geval is het meewerkend voorwerp een voornaamwoord.
lijdend voorwerp (Akkusativobjekt)
Zelfstandig naamwoord (of een voornaamwoord dat een zelfstandig naamwoord vervangt); een persoon of ding dat het onderwerp is van de activiteit die wordt uitgevoerd.
Der Mann hat der Frau ein Geschenk gegeben.
- Vertaling
- De man gaf de vrouw een geschenk.
- Uitleg
- ein Geschenk is het lijdend voorwerp (het voorwerp dat de man aan de vrouw geeft).
Thomas hat ein Geschenk für seine Frau gekauft. Er gibt es ihr heute Abend.
- Vertaling
- Thomas kocht een cadeau voor zijn vrouw. Hij zal het haar vanavond geven.
- Uitleg
- es is het directe object (het object dat de man aan de vrouw geeft). In dit geval is het lijdend voorwerp een voornaamwoord.
Object in de genitief (Genitivobjekt)
Zelfstandig naamwoord; een persoon of een ding in de genitief Genitiv dat het onderwerp is van de activiteit die wordt uitgevoerd.
Der Chirurg erfreut sich eines guten Rufs.
- Vertaling
- De chirurg geniet een goede reputatie.
- Uitleg
- eines guten Rufs is het genitief object (het object waarnaar de handeling verwijst; het werkwoord vereist de genitief).
Werkwoord (Verb)
Beschrijft de uitgevoerde activiteit.
essen, sprechen, schreiben
- Vertaling
- eten, spreken, schrijven
Zelfstandig naamwoord (Nomen / Substantiv)
Beschrijft mensen, dingen, gevoelens en zintuigen.
das Haus, die Liebe, der Vater
- Vertaling
- een huis, liefde, vader
Adjectief (Adjektiv)
Het woordsoort dat de vraag beantwoordde was für ein(e)? (wat voor soort?); het beschrijft een zelfstandig naamwoord
ein schönes Auto
- Uitleg
- schönes is het bijvoeglijk naamwoord (het beschrijft de auto).
Bijwoord (Adverb)
Een van de woordsoorten die het werkwoord beschrijft. Beantwoordt de vraag wie? (hoe?).
Der Zug fährt schnell
- Vertaling
- De trein gaat snel.
- Uitleg
- schnell is het bijwoord (het beschrijft hoe de trein gaat 👉 snel).
Transitieve werkwoorden (transitieve werkwoorden)
Overgankelijke werkwoorden zijn werkwoorden die kunnen verwijzen naar het accusatief object (Akkusativobjekt). Ze beantwoorden de vraag Wen/Was? (wie/wat?) en ze kunnen worden gebruikt om een zin op te bouwen met de lijdende stem.
Ich esse eine Suppe. (Passiv: Eine Suppe wird von mir gegessen.)
- Vertaling
- Ik ben een soep aan het eten. (Passief: er wordt een soep door mij gegeten.)
- Uitleg
- Ik ben wat aan het eten? 👉 een soep; het werkwoord essen verwijst naar een object in het Akkusativ, een zin in passieve vorm mogelijk
- Overgankelijke werkwoorden hoeven niet altijd een object te hebben, bijvoorbeeld Ich esse viel. (Passief: Von mir wird viel gegessen.)
Intransitieve werkwoorden (intransitive Verben)
Intransitieve werkwoorden zijn werkwoorden die niet kunnen verwijzen naar het object in de accusatief Akkusativ en die geen passieve vorm kunnen vormen.
Ich bin krank. (Passiv: nicht möglich)
- Vertaling
- Ik ben ziek. (Passief: niet mogelijk)
Onvoltooid deelwoord (Partizip I)
Het deelwoord Partizip I transformeert een werkwoord in een bijvoeglijk naamwoord dat een voortdurende activiteit beschrijft, bijvoorbeeld een huilend kind (schlafendes Kind). Het is ook mogelijk dat de Partizip I een werkwoord omzet in een zelfstandig naamwoord, bijvoorbeeld studieren 👉 der Studierende (mannelijke student).
We maken de Partizip I door het achtervoegsel -d toe te voegen aan een infinitief (Infinitiv).
Ein weinendes Kind sitzt auf der Straße.
- Vertaling
- Op straat zit een huilend kind.
- Uitleg
- Werkwoord: weinen (huilen) + achtervoegsel -d 👉 weinend + -es om rekening te houden met het geslacht, de naamval en het getal (das Kind; Nominatief, enkelvoud).
Voltooid deelwoord (Partizip II)
Partizip II wordt meestal gebruikt om iets te beschrijven dat al is gedaan (de tijden Perfekt en Plusquamperfekt), iets dat in de toekomst zal worden gedaan (de Futur II- tijd) en in passieve vorm (Passiv). In passieve zinnen kan het deelwoord Partizip II ook verwijzen naar het heden.
Partizip II voor reguliere werkwoorden wordt gemaakt door het voorvoegsel ge- en het achtervoegsel -t toe te voegen aan de werkwoordstam. Sterke werkwoorden behouden meestal het achtervoegsel -en. Onregelmatige werkwoorden hebben gewoon een willekeurige vorm van Partizip II .
Ich habe einen Kuchen gebacken.
- Vertaling
- Ik heb een cake gebakken.
De nominatief (Nominativ)
Een van de vier gevallen in het Duits. Het beschrijft de basisvorm van het zelfstandig naamwoord. Het wordt meestal gebruikt als onderwerp in de zin of na het werkwoord sein (zijn). Het beantwoordt de vragen Wer/Was? (wie wat?).
Wolfgang ist ein guter Student.
- Vertaling
- Wolfgang is een goede leerling.
Der Junge wohnt in der Nachbarschaft.
- Vertaling
- De jongen woont in de buurt.
De genitief (Genitiv)
Een van de vier gevallen in het Duits. Het wordt meestal gebruikt om eigendom te beschrijven. Het beantwoordt de vraag Wessen? (van wie?). Vaak brengt de genitief Genitiv een verandering van het zelfstandig naamwoord met zich mee, bijvoorbeeld door een achtervoegsel -s/-es toe te voegen.
Das ist Julians Rucksack.
- Vertaling
- Dit is Julians rugzak.
Er ist eines Mordes angeklagt.
- Vertaling
- Hij wordt beschuldigd van moord.
Sie ist ihres Fehlers nicht bewusst.
- Vertaling
- Ze is zich niet bewust van haar fout.
De datief (Dativ)
Een van de vier gevallen in het Duits. Het beantwoordt de vragen Wem/Was? (wie/aan wie/aan wat?). In een zin met twee objecten beschrijft het meestal de ontvanger van de activiteit die wordt uitgevoerd. De datieve naamval Dativ wordt ook gebruikt met bepaalde voorzetsels (met name wanneer een activiteit geen bewegingen of een verandering van toestand met zich meebrengt).
Ich gebe meiner Freundin ein Geschenk.
- Vertaling
- Ik geef mijn vriendin een cadeau.
- Uitleg
- meiner Freundin (aan mijn vriendin) 👉 ontvanger van de actie (de persoon aan wie ik het cadeau geef)
Sag mir die Wahrheit!
- Vertaling
- Vertel me de waarheid!
De accusatief (Akkusativ)
Een van de vier gevallen in het Duits. Het beantwoordt de vragen Wen/Was? (wie/wat?). In een zin met twee objecten beschrijft het meestal het object van de activiteit die wordt uitgevoerd. De accusatief Akkusativ wordt ook gebruikt met bepaalde voorzetsels (met name wanneer een activiteit bewegingen of een verandering van toestand inhoudt).
Ich gebe meiner Freundin ein Geschenk.
- Vertaling
- Ik geef mijn vriendin een cadeau.
- Uitleg
- ein Geschenk (een geschenk) 👉 het voorwerp van de activiteit (wat ik aan mijn vriendin geef)
Jürgen geht in die Schule.
- Vertaling
- Jurgen gaat naar school.
Actieve stem (Aktiv)
In actieve stem is het onderwerp de persoon/het ding dat de activiteit uitvoert.
Der Verkäufer bearbeitet deine Bestellung.
- Vertaling
- De handelaar verwerkt uw bestelling.
Passieve stem (Passiv)
We gebruiken de passieve stem wanneer het onderwerp (de persoon die een activiteit uitvoert) niet relevant, onbekend is of we het expres niet willen noemen. De passieve stem richt zich op de activiteit die wordt uitgevoerd (of op een toestand) en op de persoon / het ding (het object) dat door die activiteit wordt beïnvloed.
Deine Bestellung wird bearbeitet.
- Vertaling
- Je bestelling wordt verwerkt.
- Uitleg
- Het is niet relevant wie de handeling uitvoert, maar wel wie het object van de handeling is (de opdracht) en welke handeling wordt uitgevoerd (wordt verwerkt).
Artikel (Artikel)
Het lidwoord bepaalt het geslacht van een zelfstandig naamwoord. Er zijn de 3 geslachten in het Duits: mannelijk (Maskulinum), vrouwelijk (Femininum) en onzijdig (Neutrum). Afgezien daarvan kan een zelfstandig naamwoord ook meervoud zijn. In dat geval is het bepaald lidwoord altijd die en is er geen onbepaald lidwoord.
Bepaald artikel (bestimmter Artikel)
Het beschrijft een specifiek zelfstandig naamwoord, bijvoorbeeld een ding, persoon, concept. Zoals bij: "de" en "het" (versus "een").
Auf dem Tisch liegt ein Buch. Das Buch ist grün.
- Vertaling
- Er is een boek op de tafel. Het boek is groen.
Onbepaald artikel (unbestimmter Artikel)
Beschrijft een ongedefinieerd zelfstandig naamwoord, bv. een ding, persoon, concept. De meest nauwkeurige vergelijking met het Nederlands is: "een" (versus "de" en "het"). Er is geen onbepaald lidwoord voor zelfstandige naamwoorden in het meervoud.
Rechtstreekse rede (direkte Rede)
Directe spraak is een citaat van een andere persoon (of personen) zonder enige wijzigingen.
Der Chef hat gesagt: "Der Firma geht es super".
- Vertaling
- De baas zei dat het bedrijf het goed doet.
Indirecte rede (indirekte Rede)
Indirecte rede citeert de verklaring van een andere persoon, terwijl er enige onzekerheid wordt toegevoegd over de vraag of die verklaring waar is of niet (naar verluidt is dat zo, maar we weten het niet zeker). De indirecte rede wordt gemaakt met behulp van de aanvoegende wijs I Konjunktiv I .
Der Chef hat gesagt: "Der Firma geht es super". 👉 Der Chef hat gesagt, dass es der Firma super gehe.
- Vertaling
- De baas zei: "Het bedrijf doet het geweldig." 👉 De baas zei dat het bedrijf het geweldig deed.
- Uitleg
- De baas zei dat het goed gaat met het bedrijf, maar je weet echt niet hoe het met het bedrijf gaat. Misschien gaat het niet goed en wil de baas het verbergen. Gerapporteerde spraak drukt deze onzekerheid uit over wat de baas zegt.
Geslacht (Genus)
Beschrijft het geslacht van een zelfstandig naamwoord. Er zijn 3 geslachten in het Duits: mannelijk (Maskulinum), vrouwelijk (Femininum) en onzijdig (Neutrum).
die Mutter (Femininum)
- Vertaling
- moeder (vrouwelijk)
der Vater (Maskulinum)
- Vertaling
- vader (mannelijk)
das Kind (Neutrum)
- Vertaling
- kind (onzijdig geslacht)
enkelvoud (Singular)
Een enkelvoudig zelfstandig naamwoord.
Das Haus ist alt.
- Vertaling
- Het huis is oud.
meervoud (Plural)
Geeft meer dan één van een bepaald ding/persoon aan. Het feit dat het enkelvoud of meervoud is, beïnvloedt andere woordsoorten in de zin, waaronder het lidwoord van het zelfstandig naamwoord en de uitgang van het werkwoord.
Das Haus ist alt. 👉 Die Häuser sind alt.
- Vertaling
- Het huis is oud. 👉 Deze huizen zijn oud.
Hulpwerkwoord (Hilfsverb)
Werkwoord dat samen met een ander werkwoord wordt gebruikt om een zin op te bouwen in een bepaalde tijd of stemming (bijvoorbeeld in de verleden tijd of in de lijdende vorm).
Ich habe meinen Schlüssel vergessen.
- Vertaling
- Ik ben mijn sleutel vergeten.
- Uitleg
- De verleden tijd Perfekt
Deine Bestellung wird bearbeitet..
- Vertaling
- Je bestelling wordt verwerkt.
- Uitleg
- De tegenwoordige tijd Präsens, een passieve zin
De vorm om mensen op een formele manier aan te spreken, bv. meneer of mevrouw. Het gebruikt een persoonlijk voornaamwoord, dat met een hoofdletter wordt geschreven, en het vereist dat het werkwoord op dezelfde manier wordt vervoegd als de 3e persoon meervoud.
Indicatief (Indikativ)
De basis en de eenvoudigste grammaticale vorm van een zin; een vaststelling van een feit (in tegenstelling tot vragen, bevelen en aannames)
Ich fahre nach Berlin.
- Vertaling
- Ik ga/rijd naar Berlijn.
Voorvoegsel (Vorsilbe / Präfix)
Prefix toegevoegd aan veel woordsoorten (in het bijzonder aan scheidbare werkwoorden).
missverständlich
- Vertaling
- verwarrend/onduidelijk
Achtervoegsel (Nachsilbe / Suffix)
Achtervoegsel toegevoegd aan verschillende woordsoorten, afhankelijk van het geslacht, de persoon, de tijd, de graad enz.
das Kind 👉 die Kinder
- Vertaling
- kind 👉 kinderen
machen - machte - gemacht
- Vertaling
- doen / deed / gedaan
schnell - schneller - am schnellsten
- Vertaling
- snel - sneller - snelst
Persoonlijk einde (Personalendung)
Achtervoegsel van een werkwoord in de juiste persoon.
Sie schreibt eine E-Mail.
- Vertaling
- Ze schrijft een e-mail.
Umlaut
Twee stippen boven een van de volgende letters: a, o, u 👉 ä, ö, ü .